Mãn kinh là gì?
Mãn kinh là thời điểm chức năng buồng trứng suy giảm, chấm dứt khả năng sinh sản ở phụ nữ.
Mãn kinh là sự kết thúc vĩnh viễn của kinh nguyệt, là giai đoạn chuyển tiếp thứ 2 trong đời sống tình dục của người phụ nữ. Mãn kinh sớm được xác nhận khi phụ nữ không có kinh nguyệt 12 tháng liên tiếp, trong thời gian này phụ nữ vẫn có khả năng mang thai.
Mãn kinh không phải là bệnh, chỉ là một thời điểm thay đổi đó là sự suy giảm chức năng buồng trứng. Đến một độ tuổi, buồng trứng ngưng hoạt động, ngưng tiết các hoóc-môn nữ, người phụ nữ ngưng hành kinh mỗi tháng, làm chấm dứt khả năng sinh sản của phụ nữ.
Mãn kinh không xảy đến đột ngột mà sẽ diễn tiến dần theo tuổi tác, thường qua 2 giai đoạn:
- Tiền mãn kinh
Tiền mãn kinh có thể kéo dài từ 2-3 năm tùy từng người bắt đầu từ thời điểm khoảng 40-50 tuổi. Thời kỳ này bắt đầu suy giảm hoạt động của buồng trứng và có sự mất cân bằng nội tiết tố nữ (estrogen và progesteron) dẫn đến việc kinh nguyện không đều.
- Mãn kinh
Mãn kinh thường xuất hiện ở lứa tuổi 50-55 tuổi. Thời điểm này buồng trứng ngưng hoạt động hẳn và ngưng tiết ra hoóc-môn nữ dẫn đến mất hẳn kinh nguyệt.
Mãn kinh sớm là gì?
Mãn kinh sớm là hiện tượng mãn kinh xảy ra trước độ tuổi bình quân (từ 45-50 tuổi), xuất hiện ở phụ nữ dưới 40 tuổi. Khi bị mãn kinh sớm, phụ nữ không còn khả năng có thai, không rụng trứng do noãn không thể phóng được hoặc không có noãn chín.
Dấu hiệu mãn kinh sớm
Có rất nhiều dấu hiệu để nhận biết mãn kinh sớm
Thay đổi chu kỳ kinh nguyệt
Đây là dấu hiệu chính của tiền mãn kinh sớm. Chu kỳ kinh nguyệt không đều như quá dài hoặc quá ngắn, lượng máu cũng nhiều hơn hoặc ít hơn, xảy ra trước 40 tuổi rồi sau cùng ngừng hoàn toàn và không có kỳ kinh nguyệt nữa.
Cơn bốc hỏa
Thỉnh thoảng xảy ra khiến bạn đột nhiên nóng bừng ở ngực, cổ, lưng, đỏ mặt do rối loạn vận mạch. Cơn bốc hỏa làm bạn đổ nhiều mồ hôi, nhất là về đêm gây ra khó chịu, mất ngủ thường xuyên. Có thể kèm các triệu chứng khác như chân nặng nề, chuột rút...
Loãng xương
Loãng xương là một trong những dấu hiệu mãn kinh sớm vì lượng hoóc-môn estrogen suy giảm làm mất đi một lượng lớn canxi khỏi xương, gây nên chứng loãng xương.
Tâm sinh lý thay đổi
Tính tình người phụ nữ trở nên lo âu, trầm mặc và dễ thất vọng hơn, không hài lòng với mọi điều xung quanh. Phụ nữ mệt mỏi kinh niên, rụng tóc, da khô nhám, nhăn nheo do mất dần lớp mỡ dưới da, giọng nói không còn thanh thoát. Luôn ở trong trạng thái buồn phiền, lo âu và dễ bị kích động.
Giảm ham muốn tình dục
Khi nội tiết tố nữ estrogen suy giảm, phụ nữ tiền mãn kinh thường giảm ham muốn tình dục. Âm đạo khô gây cảm giác đau hoặc ngứa, khó khăn khi quan hệ tình dục. Nhiễm trùng tiết niệu và són tiểu do niêm mạc tiết niệu bị khô.
Nguyên nhân gây tiền mãn kinh sớm
Nguyên nhân gây mãn kinh sớm đến từ nhiều yếu tố
Di truyền
Nếu mẹ bạn bắt đầu giai đoạn tiền mãn kinh sớm thì bạn có nhiều khả năng cũng bắt đầu mãn kinh sớm như vậy. Biết độ tuổi mãn kinh của mẹ có thể giúp bạn đoán được một phần thời điểm mãn kinh của bản thân. Tuy nhiên gen di truyền không phải nguyên nhân chủ yếu dẫn tới mãn kinh sớm.
Lối sống
Một số yếu tố liên quan đến lối sống có thể ảnh hưởng đến độ tuổi mãn kinh của bạn
- Hút thuốc lá
Thuốc lá làm giảm lượng hoóc-môn estrogen gây ra hiện tượng tiền mãn kinh sớm ở phụ nữ.
- Chỉ số khối cơ thể (BMI)
Yếu tố chỉ số khối cơ thể không bình thường có thể dẫn đến mãn kinh sớm. Estrogen được lưu trữ trong mô mỡ nên phụ nữ quá gầy sẽ dự trữ ít hoóc-môn estrogen hơn, từ đó cạn kiệt lượng hoóc-môn này sớm hơn. Phụ nữ thừa cân thì lượng estrogen dư thừa cũng có tác động không tốt đến buồng trứng.
- Chế độ ăn uống, tập luyện
Một vài nghiên cứu cho thấy rằng chế độ ăn không đủ chất, không thường xuyên tập thể dục và ít tiếp xúc với ánh nắng mặt trời lâu ngày cũng có thể gây ra tiền mãn kinh sớm.
- Khiếm khuyết sắc thể
Một số khiếm khuyết sắc thể như hội chứng Turner liên quan đến việc sinh ra nhiễm sắc thể không hoàn chỉnh có thể dẫn đến tiền mãn kinh sớm. Phụ nữ mắc hội chứng Turner buồng trứng không hoạt động hoặc hoạt động không hiệu quả, gây nên vô kinh hoặc tiền mãn kinh sớm.
Lối sống không lành mạnh có thể gây nên mãn kinh sớm
Ung thư
Một số bệnh ung thư như ung thư buồng trứng có thể gây ra mãn kinh sớm. Phương pháp điều trị ung thư là hóa trị, xạ trị cũng có thể là nguyên nhân. Hóa trị và xạ trị có thể gây suy buồng trứng sớm tạm thời hoặc vĩnh viễn. Nguy cơ tiền mãn kinh sớm trong trường hợp này phụ thuộc vào tuổi tác của bạn, loại hóa chất điều trị và vị trí điều trị ung thư. Thường phụ nữ lớn tuổi, vị trí xạ trị ở não hoặc vùng chậu có nguy cơ tiền mãn kinh sớm hơn.
Suy buồng trứng sớm
Suy buồng trứng sớm là tình trạng khá phổ biến ảnh hưởng đến phụ nữ. Các nhà nghiên cứu không chắc chắn về nguyên nhân nhưng một loạt các bệnh khác cũng có thể dẫn đến suy buồng trứng. Triệu chứng thường gặp nhất là kinh nguyệt không đều, không hành kinh, không rụng trứng hoặc có hành kinh nhưng ít huyết, nhạt màu. Chị em có thể dựa trên những dấu hiệu mãn kinh sớm bên trên để sớm phát hiện mình có mắc suy buồng trứng sớm không vì căn bệnh này có thể xuất hiện ở độ tuổi chỉ từ 20-30 tuổi.
Căng thẳng
Stress là mối đe dọa rất lớn đối với sức khỏe mỗi người trong cuộc sống ngày càng phát triển như hiện nay, nhưng cũng là yếu tố rất dễ bị bỏ qua. Stress gây ức chế miễn dịch, có thể dẫn đến trầm cảm, lo âu, góp phần dẫn đến béo phì và bệnh tim, tác động tiêu cực đến hệ thống sinh sản.
Khắc phục mãn kinh sớm
Bạn phải xác định được nguyên nhân mãn kinh sớm để khắc phục kịp thời
Liệu pháp không dùng thuốc
- Xác định yếu tố nguyên nhân
Sau khi xem xét các nguyên nhân dẫn đến mãn kinh sớm, bạn có thể biết được khuynh hướng di truyền gia đình, kiểm tra rối loạn nhiễm sắc thể, xác định chỉ số cơ thể, xem xét biện pháp hóa trị liệu hay xạ trị... để có phương án thay đổi thích hợp.
- Tập thể dục
Tập thể dục là một trong những cách hiệu quả tăng cường sức khỏe và trì hoãn thời kỳ tiền mãn kinh. Tuy nhiên cần lưu ý tránh tập luyện quá sức dẫn tới căng thẳng, mất cân bằng hoóc-môn gây rụng trứng không đều, cũng có thể làm suy giảm hoóc-môn sớm.
- Tránh uống rượu, thuốc lá
Rượu không gây mãn kinh sớm nhưng uống quá nhiều rượu kích hoạt các yếu tố nguy cơ gây nên mãn kinh sớm. Tiêu thụ cồn và caffein có liên quan đến triệu chứng mãn kinh. Phụ nữ không nên uống đồ uống có cồn quá 2 lần mỗi tuần và không uống nhiều hơn một cốc cà phê mỗi ngày.
Thuốc lá là một trong những nguyên nhân gây mãn kinh sớm nên chị em nên tránh càng xa càng tốt.
- Duy trì trọng lượng thích hợp
Estrogen được giữ trong mô mỡ nên thừa cân làm dư thừa estrogen, quá nhiều estrogen ảnh hưởng đến buồng trứng. Thiếu cân sẽ khiến lượng estrogen mất đi nhanh hơn nâng cao khả năng mãn kinh sớm. Bạn nên ăn uống lành mạnh, ngủ đủ giấc và giảm stress để duy trì cân nặng thích hợp.
Liệu pháp hoóc-môn
Khi bị suy buồng trứng sớm, bạn có thể lựa chọn liệu pháp thay thế hoóc-môn. Bác sĩ có thể bổ sung hoóc-môn estrogen cho bạn nhằm trì hoãn mãn kinh sớm, cải thiện các triệu chứng suy giảm nội tiết tố nữ. Có 2 nguồn bổ sung estrogen là sử dụng estrogen nguồn gốc tổng hợp và sử dụng estrogen nguồn gốc thực vật (Phytoestrogen).
Khi sử dụng liệu pháp hoóc-môn, bạn hãy đảm bảo tuân theo ý kiến của bác sĩ, chuyên gia y tế vì mỗi liệu pháp đều có ưu điểm, nhược điểm khác nhau và phải cực kì thận trọng để lựa chọn phương pháp hoóc-môn thích hợp đề điều trị.
Bình luận
Bài viết liên quan